بررسی مهارت های حل مسئله با تمرینات اجرایی
تقریبا در هر شغلی، داشتن مهارت های حل مسئله یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کارفرمایان برای افراد متقاضی شغل در نظر می‌گیرند. بدیهی است که تمامی مشاغل اداری، مدیریتی و حرفه‌ای به مهارت‌های خاص خود نیاز دارند؛ بنابراین یک الزام در راستای دریافت چنین شغلی محسوب می‌شود.
همچنین داشتن مهارت های حل مسئله در زندگی فردی نیز بسیار موثر واقع می‌شود. این مهارت ذهنی شامل شاخص‌های مختلفی است و می‌تواند به افزایش سطح کیفیت روابط اجتماعی شما کمک ویژه‌ای کند. زمانی که برای حل یک مسئله از راه حل‌های مختلف با دیدگاه منطقی و با مشورت با افراد خبره استفاده می‌کنید، قادر خواهید بود مشکلات و موانع به وجود آماده را به بهترین نحو ممکن برطرف سازید و یا حتی راه حل‌های متفاوت را آزمایش کنید و بهترین آنها را برگزینید. افزایش اطلاعات و دانسته‌ها و استفاده از خلاقیت فردی یکی از مسائل مهم کسب مهارت های حل مسئله است. با تسلط بر این مهارت‌ها می‌توانید به میزان زیادی از استرس و تنش مقابله با مشکلات نیز بکاهید؛ زیرا به نحوه برطرف کردن مشکل مسلط هستید و اطمینان دارید که در نهایت قادر خواهید بود بهترین راه حل را انتخاب نموده و به کار ببندید.
در این مطلب می‌خوانید:
مهارت حل مسئله چیست؟
مهارت های حل مسئله یا مهارت نرم به مهارتی گفته می‌شود که شامل قدرت شخصی است و برخلاف مهارت سخت که از طریق آموزش و تجربه آموخته می‌شود، نیازی به آموزش نداشته و در وجود انسان‌هاست و انسان‌ها می‌توانند از این استعداد شگفت انگیز برای حل مسائل مختلف، با خلاقیت و روش های موثر استفاده کنند. از همین رو، وجود مهارت نرم در افراد متقاضی شغل، برای کارفرمایان بسیار با ارزش و حائز اهمیت است.
به طور مثال، ممکن است که یک متخصص تلویزیون‌های کابلی تلاش کند تا سیگنال‌های ضعیف دستگاه مشتری را درست کند؛ پس می توان گفت که او به یک معلم نیاز دارد تا بتواند مثل یک دانش آموز زیر نظر وی عملکرد‌های خود را در حل مسائل و مهارت‌ها بهبود ببخشد یا ممکن است مدیر فروشگاهی سعی در کاهش سرقت کالاهای فروشگاه خود داشته باشد و یا یک متخصص کامپیوتر که به دنبال راهی برای سرعت بخشیدن به یک برنامه کند است. همه این افراد به مهارت و یا آموزش نیاز دارند.
بیشتر بخوانید: ۳ راه برای بهبود تصمیم‌گیری در کار و زندگی (راهنما)
مراحل و مهارت های حل مسئله
در قدم اول ما فهرستی از چالش‌های احتمالی که به ذهنمان خطور می‌کنند را آماده می‌کنیم، قدم بعدی برای شما این است که با استفاده از مهارت‌هایی که به آنها نیاز دارید، به فکر راه‌حل های موثر و مناسب برای این موضوعات باشید.
در ادامه در قالب پنج مرحله مهارت‌های لازم برای حل مسئله را مورد بررسی قرار می‌دهیم. همچنین مثال‌هایی درباره استفاده از این مهارت‌ها در هر مرحله و یا بخش های مختلف شغلی مرتبط با این موضوع خواهیم داشت.
۱. تحلیل عواملی که در موقعیت‌های ناخواسته نقش دارند
برای حل یک مشکل، ابتدا باید علت آن را پیدا کنید و دریابید مشکل چرا و به چه دلیلی ایجاد شده است. این امر مستلزم آن است که داده‌ها را جمع آوری و ارزیابی کرده، شرایط احتمالی موجود را جدا کرده و آنچه را که باید مورد بررسی قرار گیرد، مشخص کنید. شناسایی مسئله مهم‌ترین قدم در مهارت های حل مسئله است.
هر چقدر دقیق‌تر مشکل و علل ریشه‌ای وجود آن را شناسایی کنید، بسیار راحت‌تر می‌توانید به دنبال راه حل آن و انتخاب استراتژی باشید. بنابراین در این گام زمان بیشتری صرف کنید تا اطمینان حاصل شود تمام جنبه های وقوع مشکل بررسی شده‌اند. مهارت‌های لازم در این مرحله به شرح زیر هستند:
- گوش دادن دقیق
- جمع آوری داده‌ها
- تحلیل داده‌ها
- کشف واقعیات
- تحلیل تاریخی
- تجزیه و تحلیل علت
- تجزیه و تحلیل فرآیند
- شناسایی نیازمندی‌ها
به عنوان مثال، تشخیص بیماری‌ها، شناسایی دلایل مشکلات اجتماعی، تفسیر داده‌ها برای تعیین دامنه مشکلات، مشخص کردن رفتارهای کمک کننده به مشکلات زناشویی، شناخت مدل‌های تحقیق نامعتبر عواملی هستند که در موقعیت‌های ناخواسته نقش دارند.
۲. ایجاد چالش برای رسیدن به هدف نهایی
پس از ریشه یابی دقیق علل مشکل، زمان آن رسیده است که راه حل‌های احتمالی را بررسی کنید. بیشتر اوقات این کار نیازمند فعالیت گروهی است؛ زیرا اغلب دو ذهن (یا بیشتر) از یک ذهن بهتر است و خلاقانه‌تر عمل می‌کنند و البته همیشه مشورت چاره ساز بسیاری از مشکلات است. به ندرت پیش می‌آید که ایده فردی به تنهایی برای رفع مشکلات موثر واقع شود. لازم است تا چندین نفر درگیر کار باشند تا بتوانند بهترین ایده را انتخاب و اجرا کنند. تدوین مجموعه‌ای از گزینه‌های دیگر به شما کمک می‌کند تا نقش ایرادات خود را کم رنگ کنید و حتی در صورت عدم موفقیت، این امر باعث می‌شود تا خطرات احتمالی کاهش یابد و تنها یک شخص مسئول اتفاقات بعدی نباشد.
یکی از بهترین روش‌ها ایجاد جلسه طوفان ذهنی و یا اتاق فکر است. با این روش افراد مختلف از گروه‌های مختلف در جلسه طوفان ذهنی شرکت می‌کنند و همه در مورد مشکلات موجود پیشنهادات خود را ارائه می‌دهند. با این کار مشکلات از تمامی جهات بررسی می‌شوند و راه‌حل‌های متنوع‌تری نیز به دست می‌آید. مهارت‌های لازم در این مرحله به شرح زیر هستند:
- آنالیز‌های مغزی
- تفکر خلاقانه
- پیش بینی
- طراحی پروژه
- برنامه ریزی پروژه
راه حل‌های مبتنی بر طوفان فکری، تدوین برنامه‌های درمانی، طراحی و فرضیه‌های آزمایش مثال‌هایی برای این مرحله هستند.
بیشتر بخوانید: همه‌ی اعضای گروه‌تان را موظف کنید تا شخصیت خلاقی باشند
۳. ارزیابی بهترین راه حل‌ها
با توجه به ماهیت مسئله و زنجیره پیشنهادات شما، ارزیابی بهترین راه حل‌ها ممکن است توسط تیم‌های تعیین شده انجام شود و یا در صورت نیاز، توسط مدیران اصلی شرکت و راس هرم در گروه انتخاب شود و مجددا تایید پیشنهاد انتخابی، توسط گروه خبره دیگری انجام شود. در این قسمت باید هزینههای احتمالی، منابع مورد نیاز و موانع احتمالی را برای اجرای موفق راه حل ارزیابی کنید.
در واقع باید پیشنهادات از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرند و توسط گروه‌های مختلف در قسمت‌های مختلف سازمان نیز ارزیابی شود؛ زیرا دیدگاه افراد با یکدیگر متفاوت است و تجربه و علم متفاوت آنها با یکدیگر باعث می‌شود تا قادر باشید یک مشکل را از تمامی جهات بررسی کنید و بهینه‌ترین پیشنهاد را از بین راه حل‌های ارائه شده در راستای حل مسئله انتخاب نمایید. در این مرحله توجه داشته باشید، داوران و یا گروه خبره انتخابی جهت تایید پیشنهادات به صورت جانب دارانه و یا با غرض نسبت به افراد تصمیم‌گیری نکنند. مهارت های مورد نیاز در این مرحله به شرح زیر هستند:
- تحلیل و بررسی
- بحث
- تایید
- کار گروهی
- توسعه آزمون
- پا در میانی
- اولویت‌بندی
ارزیابی استراتژی‌های جایگزین برای کاهش استرس، پیشنهاد راه حل‌های دیپلماتیک برای اختلافات، انتخاب کارمندان مناسب برای مشکلات در هنگام رکود اقتصادی و عیب‌یابی مشکلات رایانه مثال‌هایی برای این مرحله هستند.
۴. اجرای آزمایشی طرح‌ها
پس از بررسی راه‌حل‌ها و انتخاب موارد بهتر، نیاز به اجرای آزمایشی هر طرح دارید تا بررسی کنید که آیا معیارهای مورد نظر شما در راستای حل مسئله رعایت شده است یا خیر. همچنین لازم است تا از بین راه حل‌ها، بهینه‌ترین آنها را انتخاب کنید تا سریع‌ترین، کم هزینه‌ترین و با کیفیت‌ترین نتیجه را ارائه دهد. انتخاب راه‌حل‌ها نباید بر اساس سلیقه شخصی باشد و قطعا باید معیارهای پذیرش پیشنهادات به صورت دستورالعمل عنوان شود و بر اساس آنها به پیشنهادات امتیاز داده شود.
با این کار تصمیم‌گیری در مورد اجرای نهایی راه حل بسیار آسان‌تر خواهد بود و در زمان نیز صرفه‌جویی خواهد شد. می‌توانید از روش‌های آماری تصمیم‌گیری چند معیاره نیز برای انتخاب بهترین راه حل استفاده کنید. این روش به گونه‌ای است که بر اساس شاخص‌های تعیین شده به هر پیشنهاد از جهات مختلف امتیاز داده شده و با یکدیگر مقایسه می‌شوند تا در نهایت بهترین راه حل انتخاب گردد. انتخاب روش آماری مورد نظر بستگی به نوع تحلیل شما دارد و می‌توانید روش‌های آسان‌تری را نیز انتخاب کنید. برای انجام این مرحله به مهارت‌های زیر نیاز دارید:
- مدیریت پروژه
- اجرای پروژه
- همکاری
- مدیریت زمان
- توسعه معیار
- بررسی آماری (اختیاری)
پیش بینی موانع اجرایی، اجرای راه‌حل ها، میانجی‌گری در صورت ایجاد درگیری‌های انسانی یا تعمیر ماشین آلات مثال‌هایی برای این مرحله هستند.
بیشتر بخوانید: روش‌های موثر برای حل تناقض‌ها در خلاقیت گروهی
۵. ارزیابی اثربخشی راه‌حل ها
همان‌طور که در بخش قبل عنوان شد می‌بایست اثربخشی راه حل اجرایی مورد بررسی قرار گیرد. لازم است تا در کل مسیر فرآیند این اثربخشی بررسی گردد تا مشخص شود که آیا راه حل اجرا شده به درستی توانسته مشکل را برطرف کند یا خیر. همچنین باید بررسی شود که چه مدت اجرای آن زمان می‌برد و هزینههای مرتبط با اجرای این طرح چه مقدار است. با عدم بررسی اثربخشی فرآیند، مهارت های حل مسئله ناتمام باقی می‌مانند؛ زیرا در صورت عدم اثربخشی راه حل اجرا شده لازم است تا تدبیر دیگری اندیشیده و راه حل را تغییر دهید. برای انجام این مرحله به مهارت‌های زیر نیاز دارید:
- ارتباطات
- تحلیل داده‌ها
- بررسی
- بازخورد مشتری
- پیگیری امور و پشتکار
- عیب یابی
بررسی کاربران نهایی، مقایسه ظاهر محصولات تولید شده و ارزیابی ارقام فروش مثال‌هایی برای این مرحله هستند.
در این مقاله پنج گام اصلی مهارت های حل مسئله به همراه مثال و انواع کاربرد آن بررسی شد. هر یک از این مراحل از اهمیت زیادی برخوردار است و اجرای صحیح تمامی این موارد جهت تکمیل مهارت‌های لازم برای حل مسئله ضروری است.
منبع: thebalancecareers.com
پاسخ‌ها